środa, 20 sierpnia 2014

Tropami przodków Stefana Żeromskiego


W tym roku mija 150 rocznica urodzin Stefana Żeromskiego, wielkiego polskiego pisarza, którego życie i twórczość były związane z Kielecczyzną. Może następne wpisy poświęcę osobie pisarza i jego twórczości, ale w  tym spróbuję przybliżyć dzieje jego przodków i ich związki z naszym regionem.
Żeromscy przybyli na Kielecczyznę w połowie XVIII wieku. Pradziad pisarza Jan (Sariusz) Żeromski był administratorem dóbr F. Szaniawskiego w Drzewicy. Brał czynny udział w powstaniu kościuszkowskim, po upadku którego zmuszony był opuścić Kielecczyznę i przeniósł się do Galicji. Z trójki dzieci, najstarszy Józefat (dziadek pisarza) słynął z  wesołego trybu życia i szerokiego gestu. Był organizatorem hucznych zabaw, polowań i kuligów. Ożenił się z Klarą Kłodnicką. Mieli pięcioro dzieci. W 1818 r. Żeromscy wzięli w dzierżawę dobra Lasochów (pow. jędrzejowski). Tu przyszedł na świat syn Wincenty (ojciec pisarza). Wystawne życie i udział drugiego syna Teofila w powstaniu listopadowym mocno nadwyrężyło majątek. Sprzedali więc dobra Micigózd i Brynicę, by osiedlić się na korzystnej dzierżawie w Mokrsku Dolnym. 

kościół w Drzewicy, w którym modlili się przodkowie pisarza
 
 
Lasochów – dwór w którym urodził się Wincenty Żeromski

kościół w Mokrsku 

Teraz poświęcę kilka zdań przodkom pisarza ze strony matki. Pradziad - Walenty Jackowski dzierżawił majątek Bebelno. W tym czasie córka Agnieszka poślubiła Józefa Katerlę (dziadka pisarza). Folwark Boczkowice był ich pierwszą siedzibą i tu w roku 1833 przyszła na świat matka pisarza Franciszka Józefa. Groby pradziadka Jackowskiego i wujostwa Makólskich zachowały się na cmentarzu w Dzierzgowie. Grób babki Agnieszki Katerli znajduje się na cmentarzu w Kurzelowie.

 
Dzierzgów – grób pradziada Walentego Jackowskiego

Kurzelów - grób babki pisarza

napis z nagrobka babki

Boczkowice – Folwark , w tym miejscu stał dworek drewniany, zwany pałacykiem – miejsce urodzenia matki pisarza.

kościół w Koniecznie, gdzie została ochrzczona matka Stefana 

W 1858 r. Wincenty Żeromski poślubił Franciszkę Józefę Katerlankę. Rodzice Stefana dzierżawili różne majątki, ostatecznie osiedli w Ciekotach, gdzie dożyli swoich dni, pochowani zaś zostali na cmentarzu w Leszczynach. Pod koniec życia pisarz bezskutecznie poszukiwał grobów rodziców. Tuż przed śmiercią prosił kieleckiego kolegę M. Grzegorzewskiego o zamówienie tablicy nagrobnej. Rodzina Żeromskiego zamówiła tablicę wg projektu Tadeusza Przypkowskiego w 1939 r. Na czas okupacji tablicę ukryto. Dopiero w 1950 r. została ponownie wmurowana a odsłonięcia dokonała córka pisarza – Monika. 

kościół w Węgleszynie – miejsce ślubu rodziców 

kościół w Leszczynach

tablica upamiętniająca rodziców pisarza umieszczona w przedsionku tego kościoła

Inna historia dotyczy tablicy na leszczyńskim cmentarzu. Pierwotną tablicę ufundowała pierwsza żona pisarza - Oktawia Żeromska. Niestety, tablica zaginęła i obecnie można zobaczyć na cmentarzu nową, ufundowaną przez władze samorządowe.

tablica umieszczona na murze cmentarza w Leszczynach jeszcze raz przypomina wszystkie koligacje rodziców Stefana Żeromskiego

Autorem tekstu i zdjęć jest Edek

Dodam od siebie, że liczę na kontynuację pracy kolegi. 

7 komentarzy:

  1. Nigdy nie sięgałem tak głęboko... a tu proszę, Żeromski miał przodków,są również ślady ich istnienia.
    Dziękuję za przybliżenie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. I to Cię powinno zachęcić do szukania śladów własnych przodków.

      Usuń
  2. Niestety,znam tylko zadki... :(

    OdpowiedzUsuń
  3. Ciekawe wiadomości przybliżyłaś .

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To nie ja, to Ed. A ja sama jestem zdumiona, jak mu się to wszystko udało odszukać.

      Usuń
  4. Czy dałoby się ustalić źródło informacji na temat Józefata Żeromskiego? Chętnie poczytałaby więcej na ten temat.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kolega korzystał między innymi z książki Jerzego Kądzieli "Młodość Stefana Żeromskiego".

      Usuń