Garść informacji o księdzu Józefie Gackim

Nie zamierzam pisać nawet najkrótszej biografii księdza, chciałabym jedynie zwrócić uwagę czytelników bloga, że wśród wybitnych postaci regionu zasługuje i on na swoje miejsce. 

Oba portrety księdza Józefa Gackiego skopiowałam z książki "Jedlnia, w niej kościół ..."

Ksiądz Gacki żył w latach 1805 – 1876, w czasach niełatwych i wymagających nierzadko poświęceń, pomocy rodakom, walki z zaborcami. 
Ksiądz był wykształconym humanistą i zamiłowanym historykiem. Zaczynał drogę kariery duchownej i naukowej, a jednak na prośbę stryja Tadeusza Gackiego, proboszcza parafii w Jedlni, przeniósł się tu i został wikarym, a po śmierci stryja proboszczem parafii. 

grób księdza Tadeusza Gackiego na starym cmentarzu w Jedlni

 

Dbał o parafię i parafian, ich wychowanie, a wolny czas poświęcał na badania historyczne, które go zawsze pasjonowały. Badał i opisywał historię Jedlni, diecezji Sandomierskiej; większość swych prac publikował w „Pamiętniku religijno-moralnym”. Jest autorem książki „Jedlnia, w niej kościół i akta obelnego prawa”, w której cytuje cenne dokumenty dotyczące historii Jedlni i praw związanych z bartnictwem (to właśnie owo obelne prawo z tytułu).

okładka reprintu tej książki wydanego staraniem Stowarzyszenia Jedlnia i Parafii św. Mikołaja w Jedlni

oryginał tekstu pisanego ręką księdza Gackiego i jego podpis w księdze parafialnej 

 

Ciekawostką jest przygotowana przez księdza Gackiego „Zabawa historyczna z dziejów polskich, w sposobie loterii ułożona”, którą wydał w roku 1827 jeszcze jako nauczyciel historii. Może ona i współcześnie służyć jako ciekawa pomoc dydaktyczna na lekcjach historii.

Ksiądz Gacki swoją aktywną patriotyczną postawą dowodził, że wolność Polski to sprawa bardzo dla niego ważna. Był uczestnikiem powstania listopadowego – nie tylko wygłaszał patriotyczne kazania, lecz sam walczył i był odznaczony za szczególne zasługi krzyżem złotym Virtuti Militari. I w powstaniu styczniowym ksiądz działał aktywnie – był jego duchowym przywódcą w rejonie Jedlni, podobno współtworzył tam organizację konspiracyjną, za co został aresztowany przez władze carskie.  

Dzięki staraniom władz kościelnych został zwolniony z więzienia ze względu na zły stan zdrowia. Powstanie jeszcze trwało, a księdzu Gackiemu przyszło pochować na cmentarzu w Jedlni powstańców, którzy zginęli w bitwie pod Jaścami. Zadbał, aby pozostali bezimiennymi, żeby ich rodzin nie dotknęły represje.  Sam zaś prosił, by go po śmierci pochowano obok nich. Tę wolę księdza spełniono.

mogiła księdza Gackiego (w głębi) obok mogiły jego duchowych dzieci - powstańców

Mogiła księdza Gackiego na starym cmentarzu w Jedlni jest odrestaurowana, a stary żeliwny pomnik nagrobny ustawiono na placu przy kościele w Jedlni.

mogiła księdza na starym cmentarzu

pomnik nagrobny księdza Gackiego przy kościele św. Mikołaja Biskupa w Jedlni 

 

Zapewne współcześni czytelnicy nie zagłębią się w historyczne dzieła księdza Gackiego, bo i język trudny i znaleźć je w bibliotece nie jest łatwo. Mimo to warto wiedzieć, że był taki człowiek i wspomnieć choć niektóre z jego zasług.

Zdjęcia - Teresa i ja

Przy pisaniu tego tekstu korzystałam z posłowia w książce "Jedlnia, w niej kościół i akta obelnego prawa" poświęconego biografii księdza Gackiego. Autorem posłowia jest pan Wojciech Pestka.