Byłam w Rajczy. A gdzie to jest?

Taka lub podobna reakcja następuje u większości osób, które się dowiadują, że się jest, było lub będzie w Rajczy. No więc, co to jest ta Rajcza?

Bez wątpienia Rajcza jest wsią, choć czasem przypomina małe miasteczko. Ma przecież ulice i centrum. Cóż z tego, skoro ulice bez nazw i znalezienie kwatery bez dokładnej informacji od gospodarzy może być trudne. Ma też dobrą komunikację, bo jeżdżą tu busy i autobusy PKS, ale właściwie jeżdżą tylko w dni robocze, bo w wolne to raczej rzadko albo wcale. Za to pociągi są niezawodne i nierzadko klimatyzowane. No i te dwa dworce kolejowe! Wprawdzie jeden mocno podniszczony, ale za to drugi nazywa się Rajcza Centrum, nawet jeśli jest to tylko wiata na peronie, to i tak brzmi dumnie.

Przez Rajczę przepływa rzeka, której nazwę wykułam jeszcze w szkole podstawowej, kiedy trzeba było znać dopływy Wisły. Pierwszy prawobrzeżny – Soła! Właśnie w Rajczy kształtuje się Soła, która tu staje się jedną rzeką z połączenia czarnej Soły, Rycerki i Ujsoły czyli Białej Soły. Wpada tu do niej też potok Nickulina. Po co ja o tym piszę? A po to, żeby dodać, że na poręczach kilku mostów na Sole w Rajczy umieszczone są niewielkie przeszklone kapliczki ze świątkami w środku. Nigdy jeszcze tak umieszczonych kapliczek nie widziałam.

W centrum Rajczy znajduje się kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca i św. Kazimierza Królewicza. Jest to niebrzydki murowany kościół z 19 w., ma ładnie odnowione wnętrze, a w nim słynący łaskami obraz matki Boskiej Kazimierzowskiej – dar króla Jana Kazimierza. Czyli Rajcza, tak jak nasza mieścina, ma swoje sanktuarium maryjne.

O wspaniałej przeszłości Rajczy świadczy zespół parkowo-pałacowy. Jego centrum stanowi piękny neorenesansowy pałac Lubomirskich zbudowany w 19 wieku przez ówczesnego właściciela Rajczy Anastazego Siemiońskiego, później przebudowywany przez kolejnych właścicieli. Ostatni właściciel pałacu Karol Habsburg przekazał pałac na szpital – sanatorium dla kombatantów I wojny światowej. Obecnie znajduje się tu zakład opiekuńczo-leczniczy, którego pacjenci spacerują po pięknym pałacowym parku. Towarzyszą im dostojne pawie.

Nie wszyscy kombatanci, którzy byli leczeni w Rajczy, wrócili do zdrowia i stąd na cmentarzyku przy głównej ulicy znajduje się kwatera legionistów, w której pochowano 261 żołnierzy i oficerów – niestety najczęściej bezimiennych. Jest kilka grobów opatrzonych nazwiskami – to groby legionistów, którzy zmarli w późniejszych latach. Udało nam się też znaleźć mogiłę osób zamordowanych przez okupantów za pomoc partyzantom w czasie 2 wojny światowej.

Żeby nie zanudzać, na tym skończę. No, może jeszcze zostało najważniejsze. Jak mówi Gałczyński

„Pytanie (…), w tytule,
postawione tak śmiało,
choćby z największym bólem
rozwiązać by należało."
A więc, gdzie znajduje się Rajcza? Otóż jak się teraz nietrudno domyślić nad Sołą, w województwie śląskim, a dokładniej na południe od Żywca. 

zdjęcia - Edek i ja