Trzy godziny w Bliżynie

Tyle czasu mamy do dyspozycji, jeśli przyjedziemy do tej miejscowości porannym pociągiem ze Skarżyska. 

 

10:58 - pociąg powrotny wjeżdża na peron w Bliżynie 

 

Od chwili, kiedy się dowiedziałam, że taki pociąg zaczyna kursowanie, wiedziałam, co chcę w Bliżynie zobaczyć. Mój plan obejmował trzy punkty – kamieniołom w Gostkowie, ruiny wieży ciśnień dawnej Stalowni i stary cmentarz. 

 

A teraz realizacja.

Wysiadam z pociągu. Jest słoneczny mroźny poranek. Wymarzona pogoda na kamieniołom, bo słońce ładnie oświetli jego ścianę. 

 

poranny szron
 

Ruszam więc w kierunku kapliczki, którą zapamiętałam jako punkt orientacyjny po zwiedzaniu kamieniołomu 5 lat temu (tu link). Wtedy kamieniołom był świeżo wyczyszczony z chaszczy. Niebrzydkie miejsce.

 

kapliczka przy torach bez zmian
 

No i kicha – pamięć zawodna jest. Ścieżka od kapliczki prowadzi przez ładny sad do alejki dębowej, a potem w ugory. Kamieniołomu ani śladu.

 

przyjemne miejsce na spacer, ale nie w stronę kamieniołomu

 

Nie ustępuję w poszukiwaniach. Na zdjęciach satelitarnych okolicy widziałam spory pusty teren, to ani chybi kamieniołom. Gdzież tam?! To miejsca wybierania piasku.

Wreszcie jest! Znalazłam się na skraju wyrobiska. Jak tam wejść? Z trudem przedarłam się przez krzaki. Wyrobisko, gdzie dawniej wydobywano wapień, zarośnięte kompletnie. Przedzieram się do ścian przez zarośla tarniny, jeżyn i czego tam jeszcze, żeby zrobić jako takie foto. 

 

wapienne ściany kamieniołomu w Gostkowie

Słabe, prawda? No to teraz dwa zdjęcia jako materiał porównawczy. Do zrobienia pierwszego przedarłam się możliwie najbliżej ściany. Drugie robiłam z bezpiecznej odległości.

 

to samo miejsce - znajdź różnice i przedrzyj się przez nie

 

Wiem, że kamieniołom w czasie 2 wojny światowej był miejscem pracy przymusowej dla więźniów hitlerowskiego obozu w Bliżynie. Była to podobno mordercza praca od świtu do nocy. 

Pamiętam z naszej poprzedniej bytności w tym miejscu, że kamieniołom ma trzy wyrobiska. Ale, wybaczcie, byłam tak sponiewierana po tym jednym, że nie zaryzykowałam wejścia do pozostałych.

 

Wyszłam z zarośli na uliczkę przy domu sołtysa Gostkowa. Pani sołtys próbowała opisać mi lepszą drogę do kamieniołomu, ale nie skorzystałam z uprzejmości. Mam dość tego kamieniołomu na kolejne pięć lat. 

 

łezka w oku kamieniołomu
 

Po zmaganiach z naturą zostały mi jeszcze dwie godziny na realizację pozostałych punktów planu.

Bez problemu docieram do ruin wieży ciśnień. I tu mam szczęście, bo sąsiadujący z wieżą plac zabaw ma otwartą furtkę – mogę wejść na teren i zrobić kilka zdjęć wieży ładnie oświetlonej przez słońce. 

 

zabytkowa wieża ciśnień 

 

Wieża została zbudowana w latach 1898 – 1900 jako część nowoczesnego zakładu metalurgicznego powstałego z inicjatywy hrabiego Ludwika Bröel-Platera. Dostarczała wodę do wielkiego pieca zwanego Stalownią. Po bankructwie zakładu całość jeszcze w latach międzywojennych zaczęła niszczeć, a teraz jedynie pozostałości wieży świadczą o pięknie dawnej architektury przemysłowej.

 

kilka detali

Idąc w kierunku cmentarza ulicą Kościuszki mijam kolejne, może niezbyt spektakularne, ślady przeszłości Bliżyna, który w 19. wieku za sprawą hrabiego Platera był ważnym ośrodkiem przemysłowym z działającymi tu Zakładami Górniczymi z odlewnią oraz produkującą wyroby artystyczne odlewnią ”Stylowa”. Bokiem do ulicy zwrócone są pochodzące z tamtych lat domy pracowników i urzędników bliżyńskich zakładów. Jest ich kilka, większość, jak mi się  wydaje, w rękach mieszkańców, którzy zgodnie z własnym gustem przeprowadzają remonty. Domy zmieniają wygląd, ale nadal zachowują swój oryginalny kształt i przynajmniej nie popadają w ruinę. 

 

dziewiętnastowieczne budownictwo socjalne

 

Pora zajrzeć na niewielki, zadbany i zaciszny mimo sąsiedztwa ruchliwej ulicy cmentarzyk. Został założony w drugiej połowie 19. wieku, później otoczono go niewysokim murem z ładną bramą. 

 

 

Po przekroczeniu bramy spotykamy ślady życia mieszkańców Bliżyna z przełomu 19. i 20. wieku. Mam wrażenie, że zachowały się nagrobki zamożniejszych mieszkańców. Przyjrzyjcie się im uważnie – jak ciekawe krzyże wieńczą te nagrobki. 

 

Są i ładne płotki otaczające miejsca pochówku. Jestem pewna, że to wyroby odlewni „Stylowa”. 

 

Można tu spotkać i kamienne krzyże, ale te są w mniejszości.

 

Zwróciłam uwagę na jeden z nagrobków. To grób księdza Wincentego Cyrańskiego – proboszcza parafii filialnej w Bliżynie. Po powrocie do domu zaczęłam szukać informacji o księdzu i historii parafii. W młodości Wincenty walczył w oddziałach generała Langiewicza. Po bitwie pod Grochowiskami musiał opuścić kraj, wyemigrował do Francji, gdzie studiował teologię i przyjął święcenia kapłańskie. Do ojczyzny wrócił w roku 1887, był wikariuszem w Górach Wysokich, a od sierpnia 1888 w Bliżynie, gdzie właśnie erygowano nową parafię filialną z siedzibą proboszcza w Bliżynie. Ksiądz Cyrański zaczął organizować parafię, ale nie dokończył swojego dzieła, zmarł w kwietniu 1889 roku. 

 

A jak to z ta parafią bliżyńską było? Najprościej wyjaśnić to na przykładzie dwóch kościołów. Pierwszym jest drewniany kościołek p.w. św. Zofii wzniesiony  w latach 1828-30. Z powodu braku zgody na utworzenie parafii miał on status kaplicy pałacowej dawnych właścicieli Bliżyna – hrabiów Potkańskich, to w nim w końcu umieszczono parafię filialną. Kościółek był często odnawiany – ja pamiętam jaki był śliczny i jasny po remoncie na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.   

 

kościół pod wezwaniem św. Zofii

Na przykościelnym cmentarzu w połowie 19.wieku grzebano właścicieli Bliżyna. Zachowały się mocno zardzewiałe ich żeliwne nagrobki. Nie wiem, czy można odczytać ich nazwiska, bo z braku czasu musiałam ograniczyć się spojrzeniem na kościółek zza dziewiętnastowiecznego ogrodzenia. 

 

oryginalne nagrobki

 

W latach 1896-1900 zbudowano kościół pod wezwaniem św. Ludwika. Jego projektantem był hrabia Antoni Hutten-Czapski. Ten neogotycki kościół został siedzibą pełnoprawnej bliżyńskiej parafii w roku 1900. Szkoda, że ksiądz Cyrański tego nie dożył. 

 

kościół pod wezwaniem św. Ludwika
 

Oba kościoły zasługują na dokładniejsze zwiedzanie, ale to już przy okazji kolejnych trzech godzin w Bliżynie. 

 

krzyż przed kościołem św. Ludwika z wyrzeźbioną na kamiennej podstawie karawaką, czyli krzyżem benedyktyńskim
 

Jeśli szukacie więcej informacji o pokazanych tu miejscach, można skorzystać ze strony poświęconej zabytkom – podaję linki: kościół św. Zofii i kościół św. Ludwika.

A informacje o życiu i działalności księdza Cyrańskiego znajdziecie na stronie o powstaniu styczniowym – tu link.

Nie może też zabraknąć linka do informacji o historii kamieniołomu w Gostkowie.

I to na razie tyle.

 

Następnym razem chyba się wybiorę na relaksujący spacer Promenadą Wójta Tomasza Rokity nad zalew. To też przyjemna forma spędzenia trzech godzin w Bliżynie. A latem można pobyć dłużej – do odjazdu wieczornego pociągu.

 

promenada prowadzi nad zalew

 

a tu już tylko relaks 

 

zdjęcia mojego wyrobu