Te zamki, połamane w zwaliska bez ładu, zdobiły cię i strzegły*

Wszyscy znamy obiegową opinię o królu Kazimierzu Wielkim, który, jak pisał Długosz, „zastawszy Polskę glinianą, drewnianą i nieschludną, pozostawił (…) ją murowaną, ozdobną i wspaniałą.”** Budowle murowane, o których się myśli mówiąc o tym władcy to przede wszystkim potężne zamki obronne. Nie zamierzam dociekać, które zamki w jakich czasach dokładnie powstały (niektóre jednak są podobno starsze) – tym niech się historycy zajmują. Wiadomo jednak, że zamki „bardzo mocnymi murami, domami i wysokimi wieżami, nadzwyczaj głębokimi rowami i innymi urządzeniami obronnymi otoczył, na ozdobę narodowi, na schronienie i opiekę Królestwa Polskiego.”***

Podróżując po okolicach Opatowa zwiedziliśmy dwa zamki powstałe w tamtych czasach. Sprawdźmy, co zostało z budowli, które „zdobiły i strzegły”*.

Naszym pierwszym celem jest zamek w Międzygórzu, który podobno tak pięknie usytuowany jest na wzgórzu, że widać go z daleka. Nic, tylko byliśmy za blisko, bo zamku nie zauważyliśmy z drogi i trzeba było szukać „języka”.

ruiny zamku w Międzygórzu

 

Zamczysko stare – fundowane w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego. W późniejszych latach przekazany Janowi Zaklice, synowi wojewody sandomierskiego. Zamek przez wieki miał wielu właścicieli, jeden z nich przebudował go w stylu renesansu. I ta właśnie renesansowa bryła widnieje dziś na wzgórzu. Ściślej mówiąc widnieją ruiny.

Tak czy inaczej bez trudu można sobie wyobrazić potęgę zamczyska, fosę i nawet jaki zwodzony most. Zaskakująco dobrze wygląda teren u podnóża zamku – przygotowany dla turystów, z informacjami, miejscem parkingowym. I podejście na wzgórze zamkowe nie sprawia problemów. 

zamek i wzgórze zamkowe

ścieżka do zamku  

 

Na wzgórzu człowiek się czuje dziwnie, jakby w teatralnej dekoracji. Zamiast spodziewanego zamku widzi się właściwie jedną zachowaną ścianę (to ona robi takie wrażenie na patrzącym z dołu) i fragmenty pozostałych. Trzeba uważnie patrzeć pod nogi, żeby nie wpaść do dziury prowadzącej może do lochów dawnych albo komnat. 

najlepiej zachowane ściany

ścienne "ostańce"

okno z widokiem na zieleń

  

Dalej na północ znajdujemy pozostałość zamku w Tudorowie. Ten również pochodzi z XIV wieku i był zamczyskiem obronnym. Ale zmieniały się sposoby walki, zamek zmieniał właścicieli, następowały przebudowy. I „co było wojsk postrachem w zapomnieniu drzymie”*.

ruiny zamku w Tudorowie

 

Naczytałam się o tym, jak to wieża zamkowa traciła walory obronne, a potem znów próbowano je przywracać budując nowe otwory strzelnicze. Oglądając ją można się domyślać resztek wałów czy fosy, ale jak dla mnie to raczej zajęcie dla znawców fortyfikacji lub ludzi z wybujałą fantazją. 

wieża w Tudorowie

portal z boniowaniami 

zwyczajne drzwi

otwór strzelniczy?

 

Obecnie wieża ma prywatnego właściciela, który podobno zamierza przystosować ją do celów mieszkalnych.  Niespecjalnie mu się to na razie udało. 

Chyba zgodzę się z Mickiewiczem, że te zamki średniowieczne „dzisiaj sterczą na górach jak czaszki olbrzymie”. Ale trzeba je budzić z zapomnienia, tak, jak to zrobiła gmina Lipnik w Międzygórzu. 

Jeśli będziecie w okolicy, zajrzyjcie. Budźcie te zamczyska z wiekowej drzemki. 

*A. Mickiewicz „Ruiny zamku w Bałakławie”

** J. Długosz „Roczniki czyli kroniki Królestwa Polskiego”

*** Jan z Czarnkowa „Kronika”

Zdjęcia - Andrzej, Edek, Janek i ja