Tropami przodków Stefana Żeromskiego

W tym roku mija 150 rocznica urodzin Stefana Żeromskiego, wielkiego polskiego pisarza, którego życie i twórczość były związane z Kielecczyzną. Może następne wpisy poświęcę osobie pisarza i jego twórczości, ale w  tym spróbuję przybliżyć dzieje jego przodków i ich związki z naszym regionem.

Żeromscy przybyli na Kielecczyznę w połowie XVIII wieku. Pradziad pisarza Jan (Sariusz) Żeromski był administratorem dóbr F. Szaniawskiego w Drzewicy. Brał czynny udział w powstaniu kościuszkowskim, po upadku którego zmuszony był opuścić Kielecczyznę i przeniósł się do Galicji. Z trójki dzieci, najstarszy Józefat (dziadek pisarza) słynął z  wesołego trybu życia i szerokiego gestu. Był organizatorem hucznych zabaw, polowań i kuligów. Ożenił się z Klarą Kłodnicką. Mieli pięcioro dzieci. W 1818 r. Żeromscy wzięli w dzierżawę dobra Lasochów (pow. jędrzejowski). Tu przyszedł na świat syn Wincenty (ojciec pisarza). Wystawne życie i udział drugiego syna Teofila w powstaniu listopadowym mocno nadwyrężyło majątek. Sprzedali więc dobra Micigózd i Brynicę, by osiedlić się na korzystnej dzierżawie w Mokrsku Dolnym. 

kościół w Drzewicy, w którym modlili się przodkowie pisarza

 

 

Lasochów – dwór w którym urodził się Wincenty Żeromski

kościół w Mokrsku 

Teraz poświęcę kilka zdań przodkom pisarza ze strony matki. Pradziad - Walenty Jackowski dzierżawił majątek Bebelno. W tym czasie córka Agnieszka poślubiła Józefa Katerlę (dziadka pisarza). Folwark Boczkowice był ich pierwszą siedzibą i tu w roku 1833 przyszła na świat matka pisarza Franciszka Józefa. Groby pradziadka Jackowskiego i wujostwa Makólskich zachowały się na cmentarzu w Dzierzgowie. Grób babki Agnieszki Katerli znajduje się na cmentarzu w Kurzelowie.

 

Dzierzgów – grób pradziada Walentego Jackowskiego

Kurzelów - grób babki pisarza

napis z nagrobka babki

Boczkowice – Folwark , w tym miejscu stał dworek drewniany, zwany pałacykiem – miejsce urodzenia matki pisarza.

kościół w Koniecznie, gdzie została ochrzczona matka Stefana 

W 1858 r. Wincenty Żeromski poślubił Franciszkę Józefę Katerlankę. Rodzice Stefana dzierżawili różne majątki, ostatecznie osiedli w Ciekotach, gdzie dożyli swoich dni, pochowani zaś zostali na cmentarzu w Leszczynach. Pod koniec życia pisarz bezskutecznie poszukiwał grobów rodziców. Tuż przed śmiercią prosił kieleckiego kolegę M. Grzegorzewskiego o zamówienie tablicy nagrobnej. Rodzina Żeromskiego zamówiła tablicę wg projektu Tadeusza Przypkowskiego w 1939 r. Na czas okupacji tablicę ukryto. Dopiero w 1950 r. została ponownie wmurowana a odsłonięcia dokonała córka pisarza – Monika. 

kościół w Węgleszynie – miejsce ślubu rodziców 

kościół w Leszczynach

tablica upamiętniająca rodziców pisarza umieszczona w przedsionku tego kościoła

Inna historia dotyczy tablicy na leszczyńskim cmentarzu. Pierwotną tablicę ufundowała pierwsza żona pisarza - Oktawia Żeromska. Niestety, tablica zaginęła i obecnie można zobaczyć na cmentarzu nową, ufundowaną przez władze samorządowe.

tablica umieszczona na murze cmentarza w Leszczynach jeszcze raz przypomina wszystkie koligacje rodziców Stefana Żeromskiego

Autorem tekstu i zdjęć jest Edek

Dodam od siebie, że liczę na kontynuację pracy kolegi.