Zmarzli, ale byli zadowoleni

Uczestnikami środowej wycieczki byli sami panowie. Nie powiem, grzecznie traktowali kierownictwo, nawet nie narzekali na przerwy fotograficzne i przebieranki.

Lekkiego zawirowania doznali dopiero w Chlewiskach na widok zabytkowej huty. Nagle się okazało, że żaden z nich jej nie zwiedzał. To może by tym razem? I jak tu nie ulec takiej prośbie? Uczciwie ostrzegłam, że może być zimno, bo zwiedzanie nie jest krótkie. Ochroniarz, który się  nagle zmaterializował wychodząc z dawnej portierni pocieszał – we wnętrzu będzie cieplej niż na dworze. Ba, nawet zadzwonił po przewodnika.

zabudowania nieczynnej huty w Chlewiskach, której pierwszymi właścicielami byli Broel-Platerowie  (zdjęcia z grudnia roku 2011, wtedy budynki wyglądały bardziej kolorowo oświetlone zimowym słońcem)

 

Dawnymi czasy przewodnik, starszy pan, przychodził od siebie z domu, czekało się na niego dosyć długo. A teraz przewodnik na miejscu. Nadszedł szybko, zaprosił do kasy, zainkasował stosowną opłatę i można było ruszyć na zwiedzanie. 

bez obaw, to nie nasz rachunek

Janek wypatrzył takie urocze drzwiczki w ścianie 

 

Na początek w hali wieży gichtociągowej (to słowo brzmi dla mnie jak poezja industrialna i jest równie niepojęte) wysłuchaliśmy historii huty powstałej pod koniec XIX wieku i będącej do czasów II wojny światowej jedyną w Europie Środkowej hutą żelaza z wielkim piecem opalanym węglem drzewnym. Brzmi dumnie, a wyobraźcie sobie te ilości drewna, które trzeba było zużyć, żeby ten węgiel wyprodukować… 

to właśnie ta wieża

 

W wieży mamy możliwość wlezienia na jej szczyt i podziwiania zabudowań huty z perspektywy drona. No to wleźliśmy. Panowie po drodze omawiali szczegóły techniczne. Wyszliśmy na niewielką platformę. Teraz jest to platforma widokowa, ale dawniej miała zastosowanie produkcyjne – tu wsypywano węgiel i rudę do wnętrza wielkiego pieca.

platforma otacza wielki piec

 widok z platformy na teren przemysłowy

 

Sam piec też obejrzeliśmy. Duży jest faktycznie. I nieczynny, bo znajduje się w nim zastygnięty ostatni wsad. Stało się to w czasie wojny, kiedy Niemcy przejęli hutę. Czy to oni źle obsługiwali piec, czy polscy robotnicy dokonali wystudzenia pieca z wsadem, aby uniemożliwić wrogom korzystanie z wyrobów huty, nie wiem.

wielki piec z zewnątrz

i wewnątrz

detale

 narzędzia pracy hutników

 

Obok hali wielkiego pieca znajduje się hala sprężarek gorącego powietrza – i one niemałe, jedna produkcji polskiej, druga francuskiej. 

sprężarka wyprodukowana w fabryce machin hrabiego Andrzeja Zamoyskiego i wspólników w Warszawie 

 

Jest też pomieszczenie z nagrzewnicami powietrza. No, tu aż żal, że te nagrzewnice nie działają, bo zimno okrutnie. Ale miło pomyśleć, jak tu mogło być gorąco ze sto lat temu.

piec gorącego powietrza 

 

Zanim przeszliśmy na wystawy techniczno-motoryzacyjne przewodnik pokazał nam jeszcze piec, który wygląda jak gotowa do startu rakieta kosmiczna. I na pewno mówił, do czego on służył, ale nie zapamiętałam. 

żeliwny piec, zdaje się, odlewniczy

Nie można też nie zauważyć trzech pieców stojących przy murze oporowym. To tak zwane prażaki służące do wzbogacania rudy. Co ciekawe, rudę wydobywano niedaleko Chlewisk, w okolicy Skłobskiej Góry. Kto wie, może pochodziła też z tych dołów, które godzinkę wcześniej fotografowaliśmy w rezerwacie... 

piece prażaki

 lokomotywa i wagonik wąskotorówki, którą od roku 1922 dowożono do huty rudę i węgiel drzewny 

 

Część hal dawnej huty przeznaczono na ekspozycję muzealną ze zbiorów Narodowego Muzeum Techniki, którego huta jest oddziałem. Jest tu wystawa urządzeń fabrycznych typu wiertarki, frezarki, ba, nawet prostownice do luf karabinowych. No, tu już przewodnik przegrał w konkurencji wiedzowej. Ileż uwag na temat obsługi owych urządzeń mieli nasi panowie! Lata doświadczeń zawodowych przez nich przemawiały. A ja prawie umarłam ze śmiechu na widok tabliczki „nie dotykać eksponatów”. Takie to wszystko mi się wydawało zatłuszczone smarami, że za nic bym nie dotknęła. Ale za kolegów nie ręczę. 

przeczytałam na tabliczce informacyjnej, że to dwu wrzecionowa frezarko-kopiarka, dacie wiarę?

tokarka

 detal

 

Była też salka specjalnie dla mnie – to wystawa maszyn do szycia. Piękne Singery, Pfaffy, a i nasz poczciwy Łucznik się zaplątał w tym eleganckim towarzystwie. Aż mnie ręce swędziły, żeby dotknąć, sprawdzić, czy to maszyny czółenkowe czy bębenkowe. Albo korbką czy kółkiem zakręcić. Nitkę nawlec. No i usłyszeć jeden z piękniejszych dźwięków świata - hurgot dobrze naoliwionej maszyny do szycia bez napędu elektrycznego

łatwo poznać, które zdjęcie zrobił Janek, a które ja, bo jako osoba szyjąca od dzieciństwa podchodzę do maszyny zawsze od przodu

 

Jest też mała ekspozycja sprzętów z warsztatu szewskiego. Niektóre sprzęty znam, ale wielu nawet się nie domyślam, do czego mogły służyć.

 w warsztacie szewskim jak w sali tortur

Ciąg dalszy zwiedzania to podziwiane aut i motocykli. Nawet to przyjemne. Są dwie hale z autami, jedna z motocyklami. O, tu koledzy wspominają dawne czasy, auta własne czy znajomych. A ja? Cóż ja – oglądam sobie.

 syrenki

 

w tej grupie aut najbardziej mi sie spodobał adler z ciekawą kolorystyką

i taki pojazd też się tu znalazł 

I strasznie skrytykowali silnik jednego fiata 125, ich zdaniem słabe te silniki robiono. Możliwe, nie znam się. 

pod maską fiata 

 

Tak nam upłynęło zwiedzanie. Zimno było coraz bardziej. Może to i dobrze, bo gdyby koledzy nie zmarzli lekko, to by się ich z tych hal nie dało wyciągnąć.

Jeszcze jedno – ochroniarz nie miał racji. W halach jest dużo zimniej niż na dworze. Ale da się wytrzymać.

Zdjęcia – Edek, Janek i ja